Rekao je Uzvišeni Allah:
وَإِذَا جَآءَهُمْ أَمْرٌ مِّنَ ٱلْأَمْنِ أَوِ ٱلْخَوْفِ أَذَاعُوا۟ بِهِۦ وَلَوْ رَدُّوهُ إِلَى ٱلرَّسُولِ وَإِلَىٰٓ أُو۟لِى ٱلْأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ ٱلَّذِينَ يَسْتَنۢبِطُونَهُۥ مِنْهُمْ وَلَوْلَا فَضْلُ ٱللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُۥ لَٱتَّبَعْتُمُ ٱلشَّيْطَٰنَ إِلَّا قَلِيلًا ٨٣
Kada saznaju za nešto važno, a tiče se sigurnosti ili opasnosti, oni to razglase. A da se oni s tim obrate Poslaniku ili predstavnicima svojim, saznali bi od njih ono što žele saznati. A da nije Allahove dobrote prema vama i milosti Njegove, i vi biste, osim malo vas, sigurno, šejtana slijedili. En-Nisa’, 83.
Ajet je objavljen zbog licemjera koji su iskazivali pokornost Allahovom Poslaniku, sallallahu ‘alejhi ve sellem, u njegovom prisustvu a nepokornost kada je odsutan. Rekao je Uzvišeni:
وَيَقُولُونَ طَاعَةٌ فَإِذَا بَرَزُوا۟ مِنْ عِندِكَ بَيَّتَ طَآئِفَةٌ مِّنْهُمْ غَيْرَ ٱلَّذِى تَقُولُ وَٱللَّهُ يَكْتُبُ مَا يُبَيِّتُونَ فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَتَوَكَّلْ عَلَى ٱللَّهِ وَكَفَىٰ بِٱللَّهِ وَكِيلًا ٨١
Licemjeri govore: “Pokoravamo se!”, a kada odu od tebe, onda neki od njih noću snuju nešto što je suprotno onome što ti govoriš, i Allah naredi da se ono što oni snuju pribilježi. Ti ih izbjegavaj i u Allaha se pouzdaj, jer Allah je dovoljan zaštitnik. En-Nisa’, 81.
Iskrenost prema nadređenom u javnosti i tajnosti
Ko ispolji prema nadređenom suprotno onome što krije zasigurno je upao u ogranak licemjerstva, jer takav odnos kvari i vladara i zemlju nad kojom vlada.
Nije dozvoljeno narodu, a posebno nije ulemi, da ispolji prema vladaru ponašanje iz kojeg se razumije da su njemu potčinjeni i s njime i njegovim radom zadovoljni, i da mu sve to potvrđuju, a pri tome skrivaju suprotno.
Ovakvo ponašanje je u vjeri nifak/licemjerstvo, u politici izdaja, i suprotstavlja se iskrenom odnosu u vjeri, kako je to naređeno u hadisu Temim ed-Darija, radijellahu ‘anhu, da je Allahov Poslanik, sallallahu ‘alejhi ve sellem, rekao: „Vjera je savjet.“ Rekli smo: ‘Kome?’ Odgovori: „Allahu, Njegovoj knjizi, Njegovom Poslaniku, vođama muslimana i običnim muslimanima.“ (Sahihu Muslim: 55; 74/1)
Ko nema snage da bude iskren u odnosu neka se ne približava vladaru i neka se ne druži s njime, jer je sjedenje učenjaka kod vladara bez iskrenog savjetovanja ustvari potvrda onoga što vladar preduzima, naročito kada se susreti i druženja ponavljaju ili su konstantni.
Naime, najviše ko pokvari stvar iskrenih vjernika i učenjaka jeste ulema koja mnogo ulazi kod vladara a šuti na situaciju, a kada se iskreno uputi savjet vladaru od strane drugih onda vladar dopremi potvrdu od ovih što šute i predstavi savjet ovih drugih koji bi stvar popravljali da je to otimanje vlasti i vrebanje prilike za prevrat i smutnju.
Zlo ovih šutljivaca na neistine biva još veće ako počnu hvaliti vladara za dobro a šutiti na zlo, misleći da njihova šutnja na zlo nije potvrda tog zla, a da hvaljenje njega za dobro je pravo i istina. Naime, ne upadne u smutnju niko do vladar kojeg se hvali, a ne savjetuje, makar hvala bila s pravom!
Žešće od ovoga je da učenjak hvali vladara za zlo u govoru i djelu. Ovo predstavlja uljepšavanje neistine u obliku kao da je sušta istina; isto je od djela munafika, a ne istinske uleme duboko upućene u znanje, niti učenjaka koji izvrsno razumiju propise i stanje.
Haram je i učenjaku i neznalici da sjede s vladarem i ispolje mu kontra onome što nose u sebi, jer je time opisano stanje licemjera u Allahovim riječima:
و يقولون طاعةٌ فإذا برزوا من عندك بيت طائفة منهم غير الذي تقول
– ‘Oni govore: ‘Pokoravamo se’ a kada se pojave dalje od tebe, onda dio njih noću snuje suprotno onome što su rekli…“ [1]
Ova zabrana važi iz razloga što vladar upravlja ummetom preko naredbe i zabrane, odnosno kada se njemu ispolji pokornost a prikrije njegova greška od njega samog, i sakrije da ga narod ne voli – isto ga učini da se upusti u neke naredbe i zabrane unutar politike, džihada i finansija misleći da se utemeljio zbog čvrstoće naroda uz njega, a ustvari se ulema tog naroda odnosi prema vladaru munafički i licemjerno; kada naredi ili zabrani nešto narodu ne ispoštuju ga, a možda mu dođu i s nepokornošću, pobunom i demonstracijama! Međutim, da je saznao od učenjaka svoju poziciju kod njih na vagi istine i laži znao bi koliko je čvrst kod njih i u narodu i dokle doseže njihova pokornost njemu. U tom slučaju bi popravio sebe, tražio od drugih da poprave svoje stanje, ne bi naredio što se ne može ispoštovati, i ne bi premostio na postupke gdje ga se ne slijedi, a samo zato što poznaje slabost lojalnosti svoga naroda prema njemu. Ako spozna uzrok malehne privrženosti među ulemom, zatraži da se to popravi, uredi i napravi vjerničko-radni ambijent, da bi se tako ojačala njegova moć i sila kod učenjaka, kao i time što mu je narod lojalan.
Bilježi Et-Taberani rahimehullah u hadisu od Mudžahida rahimehullah „da je neki čovjek došao kod Ibn Omera radijellahu ‘anhuma pa mu on reče: ‘Kako se odnosite prema Ebu Unejsu – Ed-Dahhak ibn Kajsu?’ Ovaj odgovori: ‘Mi i on ovako: kada ga sretnemo kažemo mu: Što voliš, a kada se okrenemo od njega kažemo nešto drugo. Reče (Ibn Omer): ‘To smo mi ubrajali, dok smo bili s Allahovim Poslanikom, u licemjerstvo.'“ (Mu'džemu-l-kebir: 13489; 403/12)
Spomenuti Ed-Dahhak ibn Kajs, Ebu Unejs rahimehullah, je bio valija nad Kufom i Damaskom.
Najviše narodnih pobuna protiv vladara je uzrokom pretvaranja njihovih učenjaka, starješina i predstojnika prema nadležnim; pokazuju im nešto čime su zadovoljni nasuprot onoga što kriju od nezadovoljstva, i što vole (kod vladara) nasuprot onoga što skrivaju od stvari koje preziru, i pokazuju im pokornost nasuprot neposlušnosti koju prikrivaju. Ovakvo postupanje ponese vladare da dobiju povjerenje u samog sebe i pogrešno pretpostave da čvrsto vladaju, pa onda donosu naredbe i zabrane a možda čine nepravdu i nasilje, i tako sve dok ne vide kod običnog svijeta puku suštinu onoga što su im skrivali njihovi bliski savjetnici.
Ashabi radijellahu anhum su zabranjivali licemjerni odnos prema vladaru. Dakle, ko je nemoćan iskreno se odnositi i uputiti savjet neka i ne sjedi s vladarem kako ne bi bio saučesnik u izdaji i vladara i naroda!
Prenosi Nafi'u rahimehullah da je Ibn Omer radijellahu ‘anhuma rekao nekim ljudima koji su dolazili kod vladara: „Šta ste vidjeli pogrešno kod njega pa promijenili, ili od dobra pa mu naredili? Rekoše: ‘Ništa. Nego bi mi, kada on nešto kaže, rekli istinu si rekao, a kada izađemo od njega rekli bi što znamo.’ Reče (Ibn Omer): ‘Mi smo to smatrali licemjerstvom, ili od stvari licemjerja.’“ (El-Bezzar u svom Musnedu: 5868; 197/12)
Razmišljanje o Kur'anu i uticaj toga na licemjerstvo
Zatim je, nakon ajeta s naslova, Allah objasnio uzrok zablude i skretanja kod licemjera. Razlog je što ne razmišljaju pomno o Kur'anu, jer Allah kaže:
أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ ٱلْقُرْءَانَ وَلَوْ كَانَ مِنْ عِندِ غَيْرِ ٱللَّهِ لَوَجَدُوا۟ فِيهِ ٱخْتِلَٰفًا كَثِيرًا ٨٢
A zašto oni ne razmisle o Kur'anu? Da je on od nekog drugog, a ne od Allaha, sigurno bi u njemu našli mnoge protivrječnosti. En-Nisa’, 82.
Naime, munafik ne razmišlja o Kur'anu niti ga analizira zbog slabosti uvjerenja da je on istinit, zapravo ga uzima samo površno nemajući volje da sazna njegova značenja, propise i razloge.
Sami munafici se mogu predstaviti kroz nekoliko rangova, odnosno shodno snazi ili slabosti svog licemjerstva biva i jačina njihovog prihvatanja istine kroz namaz, zekat, post, hadždž i zikr, čak u domenu pijenja Zemzem vode – neće se previše napiti zbog krhkosti ubjeđenja u Objavu koja putem predanja govori o Zemzemu. Ako se poveća licemjerstvo oslabi ubjeđenje i uzimanje istine, sve dok ne dosegne do potpunog ostavljanja djela uz iščeznuće ubjeđenja.
Polazeći od ovoga razumije se različitost stanja ljudi u njihovoj vanjštini i javnosti – sve dolazi shodno jačini ubjeđenja i(li) licemjerstva – dotle da pri potpunom ubjeđenju i prihvatanju istine postaju jednaki gajb i osjetilno, tajnost i javnost, prisustvo i odsustvo ljudi. To je stepen kada je čovjek ubjeđen da ga Allah motri, ne ljudi, stepen koji se u hadisu označava ‘ihsanom’.
Riječi Uzvišenog:
و إذا جاءهم أمر من الأمن أو الخوف أذاعوا به
– ‘A kada im dođe stvar koja se tiče bezbjednosti ili straha, oni to razglase…’
Ovo znači da licemjeri obznanjuju o zajednici muslimana vijesti i tajne, i pri tome ne prave razliku između onoga što se obznanjuje i onoga što se ne otkriva. Naime, svaki licemjer brine samo o svojoj ličnoj stvari i da sebi nagodi. Dakle, njegova preokupacija je da lične mu stvari budu sigurne i mirne, i kako da ih ostvari, a ne interesuje ga stvar ummet odnosno muslimanske zajednice.
Et-Tefsiru ve-l-bejan: 2/ 898 – 901. ; Šejh ‘Abdul'aziz ibn Merzuk Et-Tarifi, Allah ga sačuvao.
Prijevod i obrada iz djela: Et-Tefsiru ve-l-bejan (2/898 – 901);
Autor: ‘Abdul’aziz ibn Merzuk Et-Tarifi, Allah ga sačuvao.
Izvor prijevoda: Istina.ba
Ostali dijelovi serijala ovdje
Fusnota:
[1] Licemjeri govore: “Pokoravamo se!”, a kada odu od tebe, onda neki od njih noću snuju nešto što je suprotno onome što ti govoriš, i Allah naredi da se ono što oni snuju pribilježi. Ti ih izbjegavaj i u Allaha se pouzdaj, jer Allah je dovoljan zaštitnik. En-Nisa’, 81.
Ajet nosi ovo prevedeno značenje – i to je jedan tefsir – a takođe i značenje po drugom tefsiru: ‘…a kada se udalje od tebe onda skupina njih kaže suprotno onome što su rekli’, tj. kažu suprotno svog govora ‘pokoravamo se’ koji iskažu pred svojim nadređenim. Tefsiru-l-Kurtubi: 5/217-219; Mektebetu-s-safa.
Moguće povezani članci:
Šejh Abdul-Aziz et-Tarifi: U ostavljanju džihada i neudjeljivanju u svrhe džihada je propast za ummet
Šta je ispravna namjera borca na Allahovom putu (šejh Abdul-Aziz et-Tarifi)
Propisi vlasti i borbe: Za prisne prijatelje uzimajte samo svoje ljude
Propisi vlasti i borbe: ‘Ja ću na Zemlji postaviti halifu’ (III dio)