Dana 9. januara, čečenske jedinice predvođene Salmanom Radujevom, Khunkarpasha Israpilovim i Turpalom Atgirijevim neočekivano su napale vojne objekte u dagestanskom Kizljaru. Rusi su imali spreman plan te su namjeravali okružiti i napraviti zasjedu čečenskom odredu, ali su i sami upali u zamku zbog koje su izgubili preko 200 vojnika. 18. januara 1996. mudžahidi su, probivši obruč, krenuli nazad u Čečeniju.
Redosljed Kizljarskog pohoda
Dana 9. januara 1996. rano ujutro, odred čečenskih boraca pod komandom Salmana Radueva ušao je u grad Kizljar (Dagestan). Brojnost odreda bila je 256 ljudi. Prema čečenskim obavještajnim podacima, u Kizljaru se nalazila ruska helikopterska baza, gdje se nalazio veliki broj komada oružja u skladištu,
Cilj Kizljarske kampanje bila je uništenje baze. Međutim, ova informacija nije potvrđena. Mudžahidi su na aerodromu pronašli samo nekoliko helikoptera bez goriva i prazne kutije oružja. Helikopteri su zapaljeni.
Došlo je do žestoke borbe sa ruskim jedinicama, koje su potom namjerno ostavile “koridor” čečenskom odredu za povlačenje u bolnicu i porodilište što je bila zamka.
Izgubivši oko 35 ljudi na ulicama Kizljara, odred Salmana Radueva je preuzeo odbranu u bolnici. Zbog teških okolnosti, tamo su dovođeni i civili. Ukupno je 3.700 ljudi su uzeti kao taoci.
Uzimanje talaca tokom probijanja do Kizljara nije bilo planirano. Raduev je postupio prema okolnostima, pokušavajući spasiti odred koji je upao u rusku zamku. Koristeći situaciju, Salman Raduev je zahtjevao da Moskva povuče svoje trupe iz Čečenije i općenito sa Sjevernog Kavkaza.
10. januara 1996
Salman Raduev je pristao da oslobodi većinu talaca i napusti Kizljar. Ruske vlasti su obećale da će pustiti njegov odred da ode u Čečeniju.
Uzevši sa sobom dio tijela svojih šehida i 230 talaca, čečenski odred je ujutro krenuo u pravcu sela Pervomajskog na granici sa Čečenijom. Uveče je kolona stigla u selo.
Na kontrolnom punktu u blizini Pervomajskog, Radujevljevi borci su zarobili 36 ruskih policajaca. Na ulazu na most preko Tereka, na konvoj je pucao ruski helikopter, koji je takođe raketom razbio most.
Dakle, odred više nije mogao da prođe u Čečeniju preko Pervomajskog. Salman Raduev je tražio da se obezbijedi druga trasa ili obnovi most, što je kod Rusa odbijeno.
11. – 14. januara 1996
Ruske trupe blokirale su Pervomajskoje. U selo je stalno dolazilo sve više novih snaga. Stanovnici Pervomajskog napustili su selo.
Ruska vojska i mediji počeli su širiti laži da su Čečeni navodno počeli pucati u taoce. Međutim, Raduevovi borci nisu pucali na taoce ni u Kizljaru ni u Pervomajskom.
U noći između 14. i 15. januara, oko 35 čečenskih boraca uspjelo je da pobjegne u Čečeniju tokom okršaja. U Pervomajskom je ostalo 185 boraca.
U periodu od 11. do 15. januara, odred Salmana Radueva, predvođen čečenskim komandantima Aidamirom Abalajevim, Khunkar-pašom Israpilovim i Turpalom Atgirijevim, pripremio je visokoprofesionalan sistem odbrane: iskopani su rovovi po cijelom selu, izgrađene zemunice. Odred se pripremio za borbu do smrti. Taoci su pomogli u kopanju rovova.
15. januara 1996
Postalo je očigledno da ruske trupe nameravaju da napadnu Pervomajski. Salman Raduev je ponudio ruskoj vojsci da uzme sve taoce iz sela. Raduev je rekao da oni više nisu potrebni njegovom odredu: njegovi borci su bili spremni na izravnu bitku.
Međutim, ruska vojska je odbila da prihvati ovu ponudu. Nastavili su da šire laži o navodnoj egzekuciji talaca i najavili da su odlučili da odmah krenu u napad – odnosno pogubljenje talaca.
Do 15. januara Radujevljevi borci su pustili sve žene. Nekoliko oslobođenih žena odlučilo je da dobrovoljno ostane u selu, ne želeći da napusti svoje muške rođake. Jedan od ruskih generala rekao je da će ove žene smatrati “saučesnicima terorista” i da će “za to odgovarati”.
Čečenski mudžahidi uklonili su čuvare talaca i odlučili da ih puste u malim grupama.
Grupa iz lokalnog stanovništva okupila se nedaleko od Pervomajskog, tražeći da se Radujevljev odred pusti u Čečeniju. Odjednom su se pojavili ruski helikopteri i pucali na masu usljed čega su 4 osobe umrle.
U 18:20 ruske jedinice su krenule u ofanzivu na Pervomajskoje. Odbijena su 3 napada. Ruska vojska izgubila je 34 vojnika. U selu je uništeno 8 oklopnih transportera, van sela nekoliko tenkova T-72. Gubici čečenske strane bili su: 7 poginulih, 9 ranjenih. Rusi su ubili i 15 čečenskih talaca, a nekoliko desetina ranili.
Iz Čečenije, sa strane vanjskog prstena, odred mudžahida od 45 ljudi pokušao je se probiti do Pervomaiskog kako bi smanjili ruski pritisak na njihovu braću unutar sela. Izgubivši 3 borca, odred je bio primoran da se povuče.
U 22:00 počela je artiljerijska priprema.
Oko 23:00 počeo je novi ruski napad.
16. januara 1996
Ruske trupe su tokom cijele noći pokušavale da zauzmu Pervomajskoje. Ruske jedinice su uz podršku borbenih vozila pješadije i oklopnih transportera prodrle duboko u selo na svim ulicama. Međutim, do 5 ujutro su protjerani iz sela i uspjeli su se učvrstiti samo u dvije-tri kuće na periferiji. Do jutra je na ulicama ovog naselja ležalo više od 160 leševa ruskih vojnika.
Od 5 sati ujutro ubijeno je još 5 čečenskih mudžahida, 11 je ranjeno. Također, 4 taoca su poginula, a više od 20 je ranjeno.
U blizini sela Novogroznenski (Ojskhar), lokalni stanovnici zaustavili su konvoj ruskih oklopnih vozila koji se kretao prema Pervomajskom. Povorka civila krenula je iz Khasav-Yurta u pravcu Pervomajskog, tražeći prekid masakra.
U međuvremenu, u Pervomajskom se nekoliko desetina talaca našlo u urušavanju uništene kuće. Taoci su podijeljeni u 6 grupa i sklonili su se u podrume kuća.
Od večeri 16. januara, za 2 dana borbi, ubijeno je 17 čečenskih boraca, oko 20 je ranjeno (od toga 2 teško). Ruska vojska izgubila je više od 200 ljudi.
Iz sela je uspjelo pobjeći 26 talaca.
Odredi Čečena borili su se sa ruskim trupama sa strane vanjskog prstena.
17. januara 1996
Nakon još jednog neuspješnog napada, ruske trupe su podvrgle Pervomaiskoje vatri iz lansera raketa ”Grad”. Zatim su uslijedili novi napadi. Još oko 20 talaca je poginulo.
Čečenski borci komunicirali su putem radija sa ruskom vojskom, nudeći im još jednom da uzmu taoce iz sela. Svakih pola sata taoci su izlazili u eter i govorili da su živi, moleći da ih izvedu iz sela. Ruska vojska je odgovorila novim granatiranjem i napadima.
Čečenski borci su, kao i ranije, iskoristivši manje-više mirne trenutke, puštali same taoce, po 1-2 osobe. Grupa od 9 talaca, koja je napustila selo pod bijelom zastavom, upucana je iz borbenog vozila ruske pešadije.
Salman Raduev je putem radija kontaktirao TV studio CRI “Presidential Channel” i izašao u eter. On je rekao da je 7 zarobljenih ruskih policajaca poginulo od ruske vatre, a neki od preživjelih interventnih policajaca uzeli su oružje i zajedno sa čečenskim borcima počeli odbijati napade ruskih trupa. Prenijet je apel talaca ruskoj vojsci.
Sa strane vanjskog prstena, nekoliko čečenskih odreda od 150 do 250 ljudi borilo se s ruskim trupama. Ruski položaji su gađani iz lansera “Grad”, ATGM-ova i NURS-a. Jedna od čečenskih grupa borila se sa područja rijeke Terek.
U noći između 17. i 18. januara, ruska vojska je još jednom pokušala da napadne Pervomajskoje. Prilikom pokušaja slijetanja jurišne grupe, oboren je ruski helikopter. Još 2 helikoptera su oštećena, ali su uspjeli otići do baze.
18. januara 1996
Rano ujutro odred Salmana Radueva probio je obruč i zajedno sa taocima prešao čamcima preko Tereka u Čečeniju. Mnogi ljudi su prešli rijeku kroz plinsku cijev. Tokom dana borbi u Pervomajskom ubijena su 23 čečenska borca.
U selu je ostala prikrivena ćelija od 15 boraca – njih 11 je zarobljeno, ostali su poginuli.
Za proboj, Raduevovi borci su uzeli 140 talaca (ne računajući zarobljene ruske policajce). Više od 50 talaca zaostalo je u povlačenju i palo u ruke ruskoj vojsci. U Čečeniju su odvedena 82 taoca i 29 zarobljenika. Zarobljena interventna policija nosila je ranjenike.
Ujutro je prekinuta telefonska veza Radija Sloboda sa ministrom za štampu i informisanje Čečenske Republike Ičkerije Movladijem Udugovom, koji je proteklih dana satelitskim telefonom izvještavao o događajima u Pervomajskom.
Kako se kasnije ispostavilo, službenici FSB-a došli su u kancelariju američke kompanije Inmarsat, koja pruža usluge satelitske komunikacije, i zatražili da se telefon isključi, rekavši da je “u rukama terorista”.
Dopisnici Radija Sloboda posetili su Pervomajskoe i tamo videli 30 leševa. Nije se moglo utvrditi ko je od njih talac, a ko borac čečenskog odreda.
Prema riječima vojnika unutrašnjih trupa iz Brjanska, ruske trupe su pretrpjele velike gubitke. Samo u jednoj njihovoj jedinici poginulo je 20 ljudi. Mještani su rekli da su helikopteri hitne pomoći sa mrtvima i ranjenima napuštali okolna sela svakih pola sata tokom borbi.
Ukupan broj čečenskih boraca koji su poginuli u Kizljaru i Pervomajskom iznosio je 70, dok su ruske trupe izgubile više od 250 ljudi. Uništeno je 25 borbenih vozila pješadije i oklopnih transportera, 5 tenkova, oboren je 1 helikopter. Prilikom probijanja iz sela, čečenski borci su ubili još oko 50 ruskih vojnika i uništtili nekoliko oklopnih vozila.
Pod ruskom vatrom poginulo je do 50 talaca.
Taoci koji su izašli iz Pervomajskog odmah su pali u kandže FSB-a, koji ih je poslao u takozvane “filtracione logore”, gdje su ih pokušavali natjerati da govore laži o događajima prethodnih dana.
23. januara 1996
U 11:00 sati u Novomroznenskom (Oiskhar) zakazan je transfer talaca predstavnicima javnih organizacija Dagestana. Ali ovaj događaj je odgođen za 24. januar, pošto su Dagestanci pokušali da dobiju garancije od ruskih vlasti za bezbjednost talaca koji su se vraćali kućama i zahtjevali da se ne šalju u “filtracione logore”.
24. januara 1996
Predstavnicima javnosti Dagestana predato je 46 talaca.
36 talaca je još ranije dato rođacima koji su došli po njih.
U selu Novogroznensky održana je konferencija za novinare kojoj su prisustvovali Aslan Maskhadov, Shamil Basajev, Salman Raduyev, Movladi Udugov. Prisutan je bio i Ahmad Kadirov, koji je u to vrijeme bio muftija.
Čečenska strana je tražila od ruskih vlasti da predaju tijela mudžahida koja Radujevljev odred nije mogao pokupiti u Kizljaru i Pervomajskom. Iskopana su 52 groba. Zarobljenim čečenskim borcima je ponuđeno da budu razmijenjeni za zarobljene ruske interventne policajce.
25. januara 1996
36 tijela čečenskih mudžahedina dopremljeno je u Čečeniju. Što se tiče zarobljenih boraca, oni su spašeni tek nakon mjesec dana. I to samo njih sedam. Za oko tri, ruska vojska je odbila da prijavi bilo šta. Očigledno, bili su mučeni do smrti. A četvrti je umro od ranjavanja nekoliko dana prije prebacivanja zarobljenika. Osoba može umrijeti od rana za mjesec dana samo ako ne dobije medicinsku pomoć.
Krajem januara 1996. godine, na inicijativu predsjednika Ruske Federacije Borisa Jeljcina i premijera Ruske Federacije Viktora Černomirdina, u Kremlju je donesena odluka da se fizički uništi predsjednik Čečenije Džohar Dudajev te načelnik Generalštaba Oružanih snaga Čečenije Aslan Maskhadov i komandant Salman Raduev. Odgovarajuća naređenja data su ruskim specijalnim službama. Terorizam je službeno uzdignut na rang državne politike Ruske Federacije.
Ruska vojska, nakon što ih je Šamil Basajev u junu 1995. prisilio da prekinu ofanzivu, sanjala je o osveti.
Ruske specijalne službe pokušale su da iskoriste kampanju Radueva u propagandne svrhe i za to su organizovale koridor do bolnice i porodilišta u Kizljaru.
Ideja je propala, ali se ruska propaganda od prvog dana ove “operacije” nije umarala da trubi da je glavni cilj Radueva da uzme taoce u porodilištu. Stanovnici Rusije, uključujući Jeljcina, koji je počeo da pokazuje znake demencije, rado su povjerovali u ovu verziju priče.
Izvor: Kavkaz centar/Ummet Press
